چه موقع و چگونه درس‌ها را مرور کنیم؟

پیش شرط مرور آن است که  از قبل مطالب را خوب یاد گرفته و آن‌ها  را  فهمیده باشیم  در غیر این صورت، اساساً مطالعه‌ی بعدی  نقش مرور و تکرار را نخواهد داشت بلکه عملاً همان یادگیری  نخستین  خواهد بود.مرور نیاز به تمرکز فراوان دارد. مرور بدون تمرکز مثل یک روخوانی بی‌فایده است. مرور هم مانند مطالعه، جزئی از مراحل یادگیری است و همان شرایط  لازم را دارد. بهترین  ساعات شبانه روز را باید به مرور اختصاص دهیم. صبح‌ها و ساعات آخر شب  بهترین زمان برای مرور است.

برای مرورهای اولیه، پس از مطالعه  که هنوز یادگیری ما کامل و عمیق نیست باید وقت بیش‌تری  صرف کرد. مرور در این مرحله بیش‌تر شامل باز خوانی  کامل کتاب و حل تمرین‌های آن می‌شود،  ولی باگذشت زمان، مرورهای بعدی کوتاه‌تر و راحت‌‌تر می‌شوند. بعد هنگامی‌که تسلط  پیدا کردیم می‌توانیم یک کتاب را در یک یا دو ساعت دوره کنیم.

اگر حجم تکالیف و تمرینات  یک درس زیاد باشد می‌توانید آن‌ها را در مرور های مختلف تقسیم کنید و در هر نوبت بخشی از آن‌ها را انجام دهید.

برای نظم دادن به مرور، می‌توانید  از یک سر رسید استفاده و تاریخ مرور هر موضوع را در آن وارد کنید تا تکالیف مرور خود  را برای هفته‌های آتی مشخص کنید.

هر اندازه برنامه‌های مرور  یک درس، منظم‌تر باشد، مفیدتر واقع می‌شود. ولی این کافی نیست، برای رسیدن به موعد مرور لازم نیست صبر کنید هرموقع احساس  نیاز کردید، دوره کردن را شروع کنید.

روش‌های مرور

1-    مرور مرحله‌ای

اولین مرور: (حین مطالعه) یادداشت برداری، پرسش کردن، توضیح دادن برای خود، خط کشیدن زیر کلمات  و جملات ، حاشیه نویسی و پاسخ دادن به پرسش‌های متن کتاب درسی.

دومین مرور: 24 ساعت پس از خواندن درس یا تدریس در کلاس شامل:

1- بازخوانی کامل درس خوانده شده و جزوه‌ی آن

2- حل  تمرین‌های تشریحی  و تست‌های آن درس

3- مرور ذهنی آن‌چه در طول روز خوانده‌ایم  قبل از خوابیدن

سومین مرور:یک هفته بعد شامل:

1- بازخوانی کامل درس و جزوه

2- حل تمرینات اشکال‌دار قبل

3- علامت زدن قسمت‌های فراموش شده

4- حل بخش دیگری از تمرینات باقی‌مانده

چهارمین مرور:دو هفته بعد شامل:

1- مرور یادداشت‌ها و خلاصه‌ی دروس

2- حل تمرینات اشکال‌دار قبلی 

3- علامت زدن قسمت‌های فراموش شده‌ی جدید

4- مرور قسمت‌های فراموش شده‌ی  قبلی

5- حل بخشی دیگر از تمرینات  باقی مانده

پنجمین مرور:یک ماه بعد شامل:

1- مرور یادداشت‌ها و خلاصه‌ی دروس

2- حل تمرینات اشکال‌دار قبلی 

3- مرور قسمت‌های فراموش شده‌ی  قبلی و مطالب فرار

ششمین مرور: سه ماه بعد شامل بازخوانی کامل کتاب

بدین ترتیب  و با این تکرار‌های منظم، مانع فراموشی مطالب در مدت طولانی می‌شویم.

همان‌طور که یاد گرفتن محتاج زمان است ، یاد‌آوری و تازه نگه‌داشتن ذهن از مطالب  خوانده شده به زمان نیاز دارد.

2- مرور گزینشی

در این روش کل کتاب، تیترها، خطوط درشت داخل متن، عکس‌ها، زیرنویس عکس‌ها، فرمول‌ها، نمودارها، جدول‌ها و همه‌چیز به جز متن نوشتاری کتاب درسی، خوانده و مرور می‌شود.

در آغاز تیتر اصلی را ببینید، کتاب را ببندید و سپس برای خودتان به‌طور خلاصه شرح دهید (یا بنویسید)که در آن تیتر اصلی چه عناوین فرعی و نکاتی وجود دارد. بعد کتاب را باز کنید و ببینید تا چه حد درست عمل کرده‌اید. با این عمل، کلیت مطلب در ذهن شما حک می‌شود. همین‌کار را با عناوین فرعی تکرار کنید. فرمول‌های مهم، مکان‌های مهم و مفاهیم مهم در هر بند کتاب درسی محدود است. به همین خاطر یادآوری آن‌ها راحت‌تر است. بدین ترتیب گام‌به‌گام در هر فصل پیش می‌روید و جزئیات را در ذهن خود تازه می‌کنید.هر جا لازم شد به متن کتاب رجوع کنید.اگر مطلب آموخته شده راخوب فهمیده باشید، به خواندن متن نیاز کم‌تری دارید، اگر رجوع شما به متن زیاد باشد نشان می‌دهد که شما ضعیف هستید و مطلب باید بازخوانی شود این روش به شما کمک می‌کند تا تشخیص دهید در چه قسمت‌هایی ضعف دارید و به فعالیت بیش‌تری نیاز دارید.

3- مرور با دوستان

این مرور را به‌طور جمعی و با دوستان خود انجام دهید. جلسات مرور جمعی باید جدی و صمیمانه و با نشاط برگزار شود. هر نفر قسمتی از یک مطلب یا موضوع را برای دیگران توضیح می‌دهد و دیگران گوش می‌دهند هر کس نکته‌ای را که به نظرش می‌رسد برای دیگران می‌گوید و هر نفر که قبلا به آن توجه نکرده،آن را به نکات خود می‌افزاید و آن‌ها را در کتاب درسی علامت گذاری می‌کند. در این روش باید مراقب اتلاف وقت باشید.زمان شروع و خاتمه جلسه معلوم و فرصت هر کس معلوم باشد این کار با تعداد نفرات محدود باید انجام شود.این روش برای مقابله با اضطراب و کم انگیزگی مناسب است و اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد.

4- مرور با تست

هر موقع که بخواهیم درسی را مرور کنیم تست‌های جدید از آن درس را انتخاب کرده و به آن‌ها پاسخ می‌دهیم. این شکل پاسخ‌گویی، باعث یادآوری آموخته‌های قبلی می‌شود. حسن این روش در آن است که با نشان دادن پاسخ‌های نادرست به ما، مشخص می‌شود که چه نکاتی را فراموش کرده‌ایم و باید آن‌ها را بازخوانی و تکرار کنیم یا در چه قسمت‌هایی ضعف داریم و نیاز به تمرین و رفع اشکال بیش‌تری داریم این کار از تکرار مباحثی که خوب بلد هستیم جلوگیری می‌کند و از طرف دیگر عملا بخشی از تکالیف و تست‌های آن درس هم انجام می‌شود و به این ترتیب به‌طور تدریجی درآن درس تسلط خواهیم یافت.

5- مرور فعال

اگر مرور محدود به تکرار آموخته‌های قبلی شود با این روش، ما می‌توانیم تنها آموخته‌های قبلی را حفظ و نگه‌داری کنیم و در بهترین حالت نمرات خود را در حد نمره‌های قبلی حفظ کنیم اما نمی‌توانیم این آموخته‌ها را ارتقاء دهیم و یادگیری خود را کامل‌تر کنیم  از طرفی این تکرارهای یکنواخت و پی‌در‌پی مغز را خسته می‌کند ولی اگر بخواهیم علاوه بر نگه‌داری آموخته‌های قبلی در ذهن خود آن‌ها را کامل‌تر کنیم و خود را به حد تسلط برسانیم و مرور برای‌مان یکنواخت وخسته کننده نباشد باید مرور را به طور «فعال» انجام دهیم.

ویژگی‌های یک مرور فعال

1- با پرسش و پاسخ، متن و جزئیات درس خوانده شده را کنترل کنیم و میزان دقت وحافظه‌ی خود را بیازماییم.

2- اشکالات و اشتباهات  قبلی را کنترل و یادآوری کنیم.

3- در مرور فعال، بیش‌تر تاکید ما باید روی قسمت‌های فراموش شده باشد.

4- در هر مرحله از مرور باید به نکاتی دست یابیم که در مراحل قبل متوجه آن‌ها نشده بودیم . به عبارتی دیگر، در هر مرحله از مرور دنبال نکات تازه‌تر باشیم.اگر این‌گونه عمل کنیم، مرور ما هرگز تکراری و خسته کننده نخواهد بود.

 

فواید و کار بردهای مرور

1- ‌نگهداری مطالب: به کار نبردن مطالب آموخته شده و تکرار نکردن آن‌ها،  به‌طور قابل ملاحظه‌ای  میزان  حضور  ذهن و یاد‌آوری  را کاهش می‌دهــد. خواندن   مطالب،  دشوار  نیست اما نگهداری  آن‌ها به مدت  طولانی  تا پای کنکور  دشوار است. باید بدانیم چگونه مطالب  را در  ذهن  خود  نگه داریم  و فراموش نکنیم. مرور روشی است که به این نیاز پاسخ می‌دهد. مرور کردن  بهترین راه مقابله با فراموشی است .

 این مهم است که بدانیم چگونه، چه موقع و تا چه اندازه مرور کنیم. مرور جزء ضروری  برنامه‌ی درسی  هر  داوطلب است  که در ماه‌های  نزدیک به کنکور، اهمیت بیش‌تری  پیدا می‌کند.  در این اوقات  باید بخش مهمی از برنامه‌ی  هفتگی را  به آن اختصاص داد.       

2-  فهم مطالب: مرور تنها برای حفظ کردن و نگهداری مطالب نیست، بلکه  در فهمیدن  آن‌ها  نیز بسیار مؤثر است. برای  یادگیری خیلی از مطالب  باید آن‌ها را چند بار تکرار کنیم تا بفهمیم، و به خاطر بسپاریم. اگر فکر می‌کنید  که می‌توانید تنها با یک بار خواندن همه چیز را یاد بگیرید، اشتباه می‌کنید. حتی باهوش‌ترین افراد هم برای فهم یک موضوع نیاز به تکرار آن دارند.

3- تسلط و سرعت: مرور یعنی تکرار، اما  نه یک تکرار ساده و معمولی . تسلط به دروس تنها با  مرور و تمرین  به دست می‌آید. در جلسه‌ی کنکور برای  پاسخگویی  به تست‌های هر درس وقت محدود داریم. آنجا جای فکر کردن و زیر و رو کردن حافظه  برای پیدا کردن مطلب  و فرمول نیست. فرصت داده شده به کنکور فقط برای عمل کردن،  محاسبه کردن است.

4- یادآوری: مــرور، آمـوخته‌هـای قبلی  را مرتب می‌کند، اطلاعات حافظه را مانند فایل‌های کامپیوتری منظم  می‌کند و حضور  ذهن و دسترسی به آن  فایل‌ها را  آسان‌تر می‌سازد.

منبع: موسسه خدمات علمی اموزشی رزمنگان اسلام